Ουλπιανός, Δομίτιος

(Domitius Ulpianus, Τύρος Φοινίκης, β’ μισό 2ου αι. μ.Χ. – Ρώμη 228 μ.Χ.). Ρωμαίος νομικός. Αυτοκρατορικός υπάλληλος και νομοδιδάσκαλος στη Ρώμη, εξορίστηκε από τον Ηλιογάβαλο το 222 μ.Χ., αλλά ανακλήθηκε στην πρωτεύουσα τον ίδιο χρόνο, όταν ανέβηκε στο θρόνο ο Αλέξανδρος Σεβήρος. Προσωπικός φίλος του νέου αυτοκράτορα, του οποίου είχε την απεριόριστη εκτίμηση, ο Ο. κλήθηκε να μετάσχει στο αυτοκρατορικό συμβούλιο και ονομάστηκε διαδοχικά αγορανόμος και αρχηγός του πραιτωρίου. Κατά την άσκηση της τελευταίας αυτής ιδιότητάς του προκάλεσε το μίσος των πραιτωριανών, των οποίων προσπάθησε με κάθε τρόπο να περιορίσει την υπεροχή και, σε μια ανακτορική εξέγερση, τον έσφαξαν παρά τις προσπάθειες του αυτοκράτορα να τον σώσει. Κύριος εκπρόσωπος, μαζί με τον Παύλο, της ρωμαϊκής νομικής επιστήμης κατά τον 2o αι., υπήρξε συγγραφέας φωτισμένος και γόνιμος. Ανάμεσα στα πολυάριθμα έργα του μνημονεύονται κυρίως τα δύο σχόλια Ad edictum (81 βιβλία) και το σχόλιο Ad Sabinum (51 βιβλία). Εκτιμήθηκε πολύ ως νομοδιδάσκαλος κατά τη μετακλασική εποχή: στον λεγόμενο αναφορικό νόμο του Θεοδοσίου B’ και Ουαλεντιανού Γ’, του έτους 426, το όνομά του αναφέρεται μεταξύ των πέντε νομομαθών, των οποίων οι γνώμες είχαν δεσμευτική δύναμη για τους δικαστές, και στους Πανδέκτες του Ιουστινιανού ο Ο. αντιπροσωπεύεται με 2.462 χωρία (περίπου το ένα τρίτο όλης της ύλης).